Çocuklar öfkelendiğinde ve saldırganlık gösterdiğinde bu aileler için ciddi bir telaş yaratır. Öfkelenen ve sinirlenen çocuk ise zaman zaman saldırganlık davranışları gösterir. Biz bu yazımızda “çocuğum sinirli ne yapmalıyım ?” sorusuna beraber cevap arayacağız.
Öfkelenen çocuklar kontrolü kaybedebilirler, öfkelerini ebeveynlere yönlendirebilirler, bazen çığlık atarlar, bazen ise olmadık küfürler bile edebilirler. Öfke saldırganlığa dönüştüğünde, çocuklar oyuncaklarını veya eşyalarını yakınındakilere fırlatabilir hatta birilerini ısırabilirler. Ebeveynler ise çocuğum çok sinirli ne yapabilirim ? Çocuğum öfkesini kontrol edemiyor, benim çocuğum çok öfkeli diye kara kara düşünür.
Biz yazımızda çocuğum öfkesini kontrol edemiyor diyen anne-babalarımıza yardımcı olamaya çalışacağız.
Çocuğum Çok Sinirli Nasıl Davranmalıyım ?
Başlıca şunu fark etmemiz gerekiyor; Öfke patlamalarının ve ani sinirlenmelerin temel kaynağı genellikle iletişim problemleridir. Bunun dışında olaylara ani tepki gösteren çocuklar, duygularını kontrol etme ve kendilerini ifade etme becerilerinde sıkıntılar yaşamaktadır. Ayrıca bazı çocuklar dil konuşma bozukluğu, dürtüsellik veya kendini ifade etme sıkıntılarına sahip olabilir.
Çoğu zaman aileler veya öğretmenler çocuğun bu saldırgan tepkilerini bir tür çıkar sağlama davranışı olarak görebilir. Fakat nasıl iletişim kuracağını bilmeyen çocuklar, istemedikleri bir durum ile karşılaştıklarında öfke patlamasıyla cevap verirler.
Bizim çocukların sinirli davranışlarına verdiğimiz tepkilerde onların duruma nasıl yaklaşacağı üzerinde oldukça etkilidir.
İsterseniz öfkeli çocuklara nasıl davranabileceğimize bakalım yapabileceklerimize bakalım;
- Duygularınızı kontrol edin. Çocuğunuz sinirli bir biçimde davranırken, sizin de aynı şekilde ona tepki vermeniz hiç bir fayda sağlamaz. Ayrıca çocuğa sesinizi yükseltirseniz, o da size sesini yükseltir. Çocuğunuzla bir öfke yarışına girmeyin. Siz duygularınızı kontrol edemeyip, çocuğunuza bağırdığınızda veya çocuğunuza aşırı tepki gösterdiğinizde o da size aynısını yapacaktır. Bu sebeple ona vereceğiniz tepki olabildiğince sakin olsun. Bu sayede çocuğa rol model olmuş olacaksınız.
- Pes Etmeyin. Çocuğunuz çok sinirlendiğinde çocuğum çok öfkeli, şunun dediğini yapayım ve kurtulayım diye düşünmeyin. Çünkü yaptığınız bu şey onun olumsuz davranışını artıracaktır.
- Doğru davranışı tebrik edin. Çocuklarınız öfkelerini yendiklerinde, duygularını ifade ettiklerinde, sorunlu durumlarda sinirlenmekten başka çözüm aradıklarında onların davranışlarını övün. Bu tür durumlarda onları tebrik etmekten çekinmeyin.
- Sorun çözme becerisi kazanmasını sağlayın. Çocuğun öfkelenebileceği bir durum oluştuğunda çocuk öfkelenmediyse ve aşırı bir tepki göstermediyse, soruna kendi kendine çözümlemeye çalışıyorsa ona çeşitli sorular sorabilirsiniz. Sorunu nasıl çözmeye çalıştığını bu sayede keşfedebileceksiniz.
- Pekiştirme ve mola sandalyesi. Uygunsuz çocuk davranışı için bir mola sandalyesi veya bir mola yeri ayarlanabilir. Çocuk uygunsuz bir davranış sergilediğinde onu mola yerine götürebilirsiniz. Fakat çocuk ilkokul 2.sınıf ve üzerindeyse mola yeri pek tutmayan bir yöntem haline gelecektir. İlkokul 2.sınıf ve üzerindeki çocuklarda simgesel pekiştirme sistemine geçebilirsiniz. Simgesel pekiştirme için belirli sayıda jetonlara ya da kartlara ihtiyaç vardır. Çocuğunuz örneğin 5 kart ya da jeton topladığında onun sevdiği bir şeyi yaparsınız.
- Sorumluluklar için önceden haber verin. Çocuklar genellikle işlerine gelmeyen durumlarda öfke patlamaları yaşar. Örneğin, uyuma zamanı gelmiştir fakat çocuğunuz yatağa geçmek yerine gidip hala tabletinde oyun oynamaya devam ediyordur. Eğer çocuğunuz öfke problemi yaşayan bir çocuk ise siz çocuğunuza aniden ” haydi kalk yatağına geç ” derseniz çocuğunuz kesinlikle bir öfke patlaması yaşayacaktır. Bu çocuğunuzun sorumluluk sahibi olması gereken her olayda, sevdiği bir şeyi bırakması gereken her olayda tekrar tekrar gerçekleşecektir. Bu sebeple, bu tür durumlarda önceden çocuğunuza haber verin ve kurallarınızı belli olsun. Örneğin, ” Murat, saat 21.00’da tablet oynamayı bırakacaksın ve yatağa gidereceksin.” şeklinde olabilir. Çocuğunuzun uyması gereken kuralları lütfen önceden belirleyiniz.
Çocuğum Öfkesini Kontrol Edemiyor Bunun İçin Uygulayacağım Yöntem Nedir ?
Çocuğunuz çok yüksek düzeyde sinirlendiğinde ona dur demenizin bir anlamı yoktur. Eğer çocuğunuzun öfkesi şiddete dönüşmüyorsa bu öfkeyi olabildiğince normal karşılamaya bakın. Çünkü sizin ona dur, yapma vb. söylemlerde bulunmanız onun davranışın şiddetini artırır.
Eğer çocuğunuz öfkelendiğinde saldırmaya başlamışsa, artık bu davranışa tepki göstermelisiniz. Çocuğunuzu zarar verebileceği şeylerden uzaklaştırın.
Çocuğunuz ilkokul 1. sınıfa gidiyorsa ya da daha küçükse onun için uygulayacağınız bir taktik söz konusudur. Buna mola sandalyesi diyoruz.
Bu taktik için bir mola sandalyesine ihtiyacınız var. Çocuğunuz sinirlendiğinde ve öfke patlaması yaşadığında onu sandalyeye götürüyoruz. Eğer çocuk sandalyede kalmıyorsa onu götüreceğimiz bir mola odası olmalıdır. Mola odasında veya mola sandalyesinin çevresinde çocuğa ödül olarak gelebilecek herhangi bir şey bulunmamalıdır. Bu bir oyuncak ya da bir yiyecek olabilir.
Çocuk mola sandalyesinde 1 dakika eğer mola sandalyesine oturmamış ve mola odasına gitmiş ise hem mola sandalyesinde hem de mola odasında sırayla 1 dakika yani toplamda 2 dakika beklemelidir.
Bu teknikteki temel amacımız çocuğun çevrede zarar verebileceği şeylerden onu uzaklaştırmaktır.
Eğer çocuk taşınamayacak kadar büyükse, saldırganlık gösteren öfkeli çocuktan ilginizi geri çekmelisiniz. Çocuğu bir yere taşıyamıyorsanız siz olduğunuz yerden ayrılın. Bu sayede sizin varlığınızdan destek alamazlar.
Aşırı durumlarda ise temkinli olmayı unutmayın. Acil yardımı aramak için tetikte olun.
Çocuğum Çok Öfkeli Diyorsanız Bunun Altında Bazı Rahatsızlıklar Yatabilir
Çocukların öfke problemleri yaşları ilerledikçe daha sıkıntılı bir hale gelebilir. Çocuğun yaşı arttıkça ve eğer öfkesi saldırganlığa dönüştüyse fiziksel gücü arttığından ötürü tahrip gücü de artacaktır. Bu hem aile hem de çocuğun yeni yeni büyüyen sosyal çevresi için sıkıntılı bir durumdur.
Çocuğum öfkesini kontrol edemiyor diyorsanız, bazen de bu davranışın altında yatan başka sebeplerde olabilir. İsterseniz bu sebeplere bakalım. Yalnız tek bir şartımız var. Çocuğunuza kendiniz bir tanı koymayın. İsterseniz bunu psikiyatri servisi yapsın.
Öfke probleminin altında olan sorunlar şunlar olabilir;
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Bu bozukluğu sahip olan çocuklar sorumluluk gerektiren durumlarda, kolayca öfkelenebilirler.
- Yoğun Anksiyete Sahibi Çocuklar: Kaygılı çocuklar zorluklarla karşı karşıya kaldıklarında ani öfkeler gösterebilirler.
- Öğrenme Güçlükleri: Çocuklar ödevler ve dersler sırasında ani öfke patlamaları gösteriyorsa, öğrenme güçlüğünden endişe edebilirsiniz.
- Duyusal İşleme Bozukluğu: Hiper duyarlılık olarakta bilinen bir sorundur. Bu bozukluğa sahip kişiler kalabalık ortamlarda , seslerin çok fazla olduğu durumlarda sorunlar yaşarlar. Bu yaşanılan sorunlar öfkeye dönüşebilir.
Yukarıda da belirttiğim gibi lütfen aşırı öfkenin sebebi bir güçlük veya bozukluk içeriyorsa buna psikiyatri servisi karar versin.
Çocuğum Sinirli Ne Yapmalıyım ? Sorusunun Cevabı Kendi Davranışlarımız Olabilir.
Çocuklarınızın sinirlenme ve öfke problemleri sizler için can sıkıcıdır. Benim çocuğum çok öfkeli, neden çocuğum öfkesini kontrol edemiyor diye hayıflanıp durabilirsiniz. Fakat bu kadar zorlanmanıza gerek yok. Çoğu çocuğun öfkesi ebeveyn düzenlemeleriyle kendini toplar.
Anne ve babalar çocuklarının davranışlarından şikayet etmeden önce kendi davranışlarını bir gözden geçirmelidir. Acaba çocuk sizlerin öfke yoluyla çözdüğünüz problemleri görerek sizi örnek alıyor olabilir mi ? Eğer böyle bir durum sezinliyorsanız. Kendi davranışlarınızı da düzeltmeye bakın.
Doğru çocuk yetiştirmek ve çocukluk çağında ortaya çıkan sorunlarla mücadele etmek belirli kişilik özellikleri ister. Etkili anne-babalar öz güvenli ve tutarlı davranmalıdır.
Şunu belirtmeliyim ki sinirlenme ve öfke problemiyle baş etmeye çalıştığımız bir çocukta bazen zorluklar yaşayabiliriz. Bu sebeple davranış değiştirme tekniklerimizi kullanırken sabırlı olmalıyız.
Sağlıklı çocuk gelişimi kategorimize dönmek için tıklayınız.
Okul Psikolojik Danışmanı, Rehberlik Öğretmeni, Europass Onaylı Oyun Terapisti, Europass Onaylı Çocuk Resimleri Analisti
Henüz yanıt yok.